Prawne umocowania zawodu trenera personalnego nie są jasne i krąży na ten temat wiele mitów. Niemal każdy słyszał o deregulacji zawodów w 2013 ale mało kto rozumie co z tego wynika. Postaram się rozjaśnić sytuację prawną trenerów personalnych i instruktorów, określić formalne wymogi tego zawodu oraz praktykę rynkową. W obiegu  krążą trzy, często mylone ze sobą, terminy: instruktor rekreacji ruchowe, instruktor sportu oraz trener sportu. Dodatkowo istnieje jeszcze tytuł instruktora sportu osób niepełnosprawnych oraz instruktora odnowy biologicznej. Skupię się na trzech pierwszych. Czym te tytuły w zasadzie się różnią?

deregulacja zawodu trenera

Jeśli nie chcesz przebijać się przez całą analizę aktów prawnych możesz od razu przeskoczyć do podsumowania.  🙂

Instruktor rekreacji ruchowej

Ustawa o kulturze fizycznej z 1996 roku (Dz.U. 1996 nr 25 poz. 113) dawała uprawnienia do prowadzenia zorganizowanych zajęć sportowych i rekreacji ruchowej (czyli też treningów personalnych) jedynie osobom posiadającym tytuł zawodowy instruktora bądź trenera.

Art. 44.
1. Zorganizowane zajęcia w zakresie wychowania fizycznego, sportu i rekreacji ruchowej mogą prowadzić osoby posiadające kwalifikacje zawodowe nauczyciela wychowania fizycznego lub uprawnienia w tym zakresie określone odrębnymi przepisami.
1a. Zorganizowane zajęcia w zakresie sportu i rekreacji ruchowej mogą prowadzić także osoby posiadające kwalifikacje instruktora i trenera.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 czerwca 2001 roku w związku z ustawą o kulturze fizycznej z 1996 roku (Dz.U. 2001 nr 71 poz. 738) instruktorem rekreacji ruchowej mogła być osoba, która:

§ 7. (…)
1) ukończyła studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne lub turystyka i rekreacja ze specjalnością instruktorską, w wymiarze co najmniej 80 godzin w danej dyscyplinie sportu lub rekreacji ruchowej, albo
2) posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danej dyscyplinie sportu lub rekreacji ruchowej i zdała egzamin końcowy

Czyli krótko mówiąc, aby móc tytułować się instruktorem rekreacji ruchowej trzeba było skończyć AWF ze specjalnością instruktorską lub skończyć kurs instruktorski i zdać egzamin państwowy. Niestety wśród wykazu możliwych specjalizacji brak trenera personalnego, swoją działalność należało podciągnąć pod jedną z istniejących specjalizacji.

Specjalności instruktorów rekreacji ruchowej (Załącznik nr 1):
1. Aerobik
4. Fitness
12. Jogging
19. Kulturystyka

Uwaga! Ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku (Dz. U. Nr 127, poz. 857) zastąpiła dotychczasową ustawę o kulturze fizycznej. Pojęcie rekreacji ruchowej nie funkcjonuje w niej, a to oznacza, że działalność w sferze rekreacji ruchowej przestała podlegać regulacjom ustawowym. W rozumieniu prawnym nie istnieje już tytuł zawodowy instruktor rekreacji ruchowej! Mówiąc prościej, do wykonywania zawodu trenera, który prowadzi zajęcia rekreacyjne, nie musisz mieć żadnych uprawnień państwowych. Ustawa z 2010 roku pozostawiła tytuł instruktora sportu oraz trenera sportu.

Instruktor sportu i trener sportu

Zgodnie z ustawą o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku (Dz. U. Nr 127, poz. 857) rozróżniamy tytuł zawodowy instruktora sportu i trenera sportu. Tytuł zawodowy trenera posiadał trzy stopnie: trenera klasy drugiej, klasy pierwszej i klasy mistrzowskiej. Każdy z tych stopni cechował się rosnącą pulą wymagań i wskazywał na rosnące doświadczenie osoby. Stopnie te uprawniały do:

art. 41. pkt 7. Zorganizowane zajęcia w zakresie sportu w klubie sportowym uczestniczącym we współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy mogą prowadzić wyłącznie osoby posiadające tytuł zawodowy trenera lub instruktora sportu.

Instruktor sportu

art. 41. pkt 6. Instruktorem sportu może być osoba, która:

1)   ukończyła studia wyższe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności instruktorskich lub
2)   posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danym sporcie i zdała egzamin końcowy.

Trener klasy drugiej

art. 41. pkt 3. Trenerem klasy drugiej może być osoba, która:
1)   ukończyła studia wyższe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności trenerskich lub
2)   posiada, przez okres co najmniej 2 lat, tytuł instruktora sportu ze specjalizacją w danym sporcie i ukończyła studia podyplomowe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności trenerskich, lub
3)   posiada, przez okres co najmniej 2 lat, tytuł instruktora sportu ze specjalizacją w danym sporcie, posiada co najmniej świadectwo dojrzałości oraz ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy drugiej i zdała egzamin końcowy.

Trener klasy pierwszej

art. 41. pkt 4. Trenerem klasy pierwszej może być osoba, która:
1)   posiada co najmniej świadectwo dojrzałości;
2)   posiada co najmniej trzyletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy drugiej;
3)   posiada udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej;
4)   ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy pierwszej i zdała egzamin końcowy.

Trener klasy mistrzowskiej

art. 41. pkt 5. Trenerem klasy mistrzowskiej może być osoba, która:
1)   ukończyła studia wyższe;
2)   posiada co najmniej dwuletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy pierwszej;
3)   posiada udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej;
4)   ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy mistrzowskiej i zdała egzamin końcowy.

Odwołując się do rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 lutego 2011 roku (Dz.U. 2011 nr 44 poz. 233):

§ 3.1. Kształcenie trenerów i instruktorów sportu, o którym mowa w rozporządzeniu, jest organizowane w sportach, w których działają polskie związki sportowe.

Co oznacza, że tytuł zawody instruktora sportu oraz trenera sportu odwołuje się jedynie do sportów, w których działają polskie związki sportowe.  Zawód trenera personalnego, wykonywany w komercyjnej siłowni, nie podlega pod jurysdykcję ustawy oraz żadnego związku sportowego!

Wspomniane rozporządzenie uszczegóławia również minimalne wymagania na każdy stopień: ilość godzin praktyki trenerskiej/instruktorskiej, wymiar czasowy kursu lub specjalizacji na studiach oraz inny wymagany dorobek.

Deregulacja zawodu trenera i instruktora

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz.U. 2014 poz. 768) wprowadziła zmiany w obowiązującej dotychczas ustawie o sporcie. Zmieniono w całości brzmienie art. 41 i zniesiono art. 42.

Art. 25.
W ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857, z późn. zm.39)) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 41 otrzymuje brzmienie:
„Art. 41. 1. Zorganizowane zajęcia w zakresie sportu w związku sportowym oraz w klubie sportowym uczestniczącym we współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy może prowadzić wyłącznie trener lub instruktor sportu w rozumieniu ustawy.
2. Do zadań trenera lub instruktora sportu należy poza prowadzeniem zajęć, o których mowa w ust. 1, przekazywanie aktualnej wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu treningu sportowego i współzawodnictwa sportowego w danym sporcie.
3. Trenerem lub instruktorem sportu w sportach, w których działają polskie związki sportowe, może być osoba, która:
1) ukończyła 18 lat;
2) posiada co najmniej wykształcenie średnie;
3) posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu;
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46–50, lub określone w rozdziale XIX, XXIII, z wyjątkiem art. 192 i art. 193, rozdziale XXV i XXVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.40)).”;
2) uchyla się art. 42.

Art. 25 wspomnianej ustawy wprowadza znaczne zmiany w dotychczasowym porządku prawnym. Zrównano stopnie zawodowe instruktora sportu i trenera sportu oraz zniesiono podział na stopnie trenerskie. Znacząco ograniczono wymagania formalne niezbędne do wykonywania zawodu: (ukończenie 18 lat, wykształcenie średnie, brak karalności za umyśle przestępstwa związane z organizacją zawodów sportowych). Dodatkowo wprowadza enigmatycznie określony wymóg: “posiadania wiedzy, doświadczenia i umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu;”. Nowe brzmienie ustawy nie określa w żaden sposób w jaki sposób ma być zdobywana wiedza, doświadczenie i umiejętności oraz w jaki sposób i przez kogo ma to być weryfikowane. Zniesiono art. 41. pkt 8. oraz pkt 16 (Dz. U. Nr 127, poz. 857) dający wyłącznie Ministerstwu Sportu i Turystyki uprawnienie dawania zgody i określania warunków prowadzenia kursów na instruktorów i trenerów sportu. W uzasadnieniu do projektu tzw. ustawy deregulacyjnej ustawodawca zwraca już w pierwszym akapicie uwagę jakie podmioty powinny regulować dostęp do zawodu:

Istota deregulacji (dereglamentacji) polega na oddaniu rynkowi danych usług uprawnienia do określenia wymogów kwalifikacyjnych dla osób świadczących daną usługę. W przypadku trenera i instruktora sportu założeniem jest, by funkcję taką przejęły polskie związki sportowe, ustanawiając autonomiczne systemy licencyjne oparte na kluczu kompetencji i umiejętności niezbędnych do prowadzenia szkolenia w danym sporcie.

 Deregulacja zawodu trenera personalnego – podsumowanie

Zawód trenera personalnego sensu stricte nigdy nie był zdefiniowany i regulowany ustawowo. Ustawa o kulturze fizycznej z 1996 roku ((Dz.U. 1996 nr 25 poz. 113) określała możliwe specjalizacje instruktorów i trenerów (Aerobik, Fitness, Jogging, Kulturystyka) i na podstawie jednej nich trzeba było prowadzić swoją działalności. Ustawa ta dawała również jedynie nauczycielom wychowania fizycznego, instruktorom i trenerom uprawnienia do prowadzenia zorganizowanych zajęć w zakresie sportu i rekreacji ruchowej (art. 44 pkt 1. i 1a.)

Wraz z wejściem w życie ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku (Dz. U. Nr 127, poz. 857) tytuł instruktora rekreacji ruchowej przestaje funkcjonować. Co ważne, pozostawiono tytuł instruktora sportu oraz trenera sportu ale odnoszą się one jedynie do zorganizowanych zajęć w klubach sportowych uczestniczących w współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy (art. 41. pkt 7.) Oznacza to, że działalność rekreacyjna, czyli np. prowadzenie treningów personalnych w klubie fitness, nie jest regulowane w żaden sposób.

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz.U. 2014 poz. 768) jeszcze bardziej liberalizuje rynek instruktorski. Znosi wymóg skończenia odpowiednich studiów wyższych bądź kursu do wykonywania zawodu trenera bądź instruktora. Wymaga jedynie ukończenia 18 lat, wykształcenia średniego, braku karalności za umyśle przestępstwa związane z organizacją zawodów sportowych (art. 25.). Pamiętajmy, omawiane zmiany dotyczą jedynie trenerów i instruktorów pracujących w klubach zrzeszonych w polskich związkach sportowych! Zwraca na to uwagę również Ministerstwo w swoim uzasadnieniu do projektu ustawy deregulacyjnej:

Należy też pamiętać, w związku z przedmiotem regulacji ustawy o sporcie, że obowiązkiem trenersko-instruktorskim w zakresie prowadzenia zajęć zorganizowanych w zakresie sportu są objęte wyłącznie związki sportowe oraz kluby sportowe uczestniczące we współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy. Oznacza to, że w obecnym brzmieniu ustawy obowiązek ten nie dotyczy klubów i zajęć w zakresie sportu prowadzonych poza współzawodnictwem sportowym organizowanym przez polski związek sportowy (w tym np. licznych szkół sztuk walki), co jest równoznaczne z faktem, że nie zostaną one również objęte projektowanymi zmianami.

Oczywiście osoby, które zdobyły tytułu zawodowe na przestrzeni lat: instruktora rekreacji ruchowej, instruktora sportu, trenera drugiej, pierwszej i mistrzowskiej klasy, zachowują swoje kwalifikacje i mogą się nimi posługiwać. Co ważne, z punktu widzenia prawa, nie ma to większego znaczenia. Wspomniane tytułu zawodowe nie dają obecnie żadnych dodatkowych uprawnień.

Wnioski

Jakie praktyczne wnioski płyną z powyższej analizy dla trenerów, managerów klubów i szkoleniowców?

  1. Wykonywanie zawodu trenera personalnego nie wymaga żadnych uprawnień państwowych bądź skończenia kursu.
  2. Kwalifikacje trenerskie weryfikuje pracodawca według własnych przesłanek (tak samo jak każdego inne pracownika).
  3. Nie istnieją obecnie żadne kursy bądź szkolenia, które dają legitymację lub uprawnienia państwowe w zakresie zawodu trenera.
  4. Wykonywanie zawodu trenera personalnego nie wymaga posiadania polisy ubezpieczeniowej OC.
  5. Programy kursów trenera personalnego, instruktora fitness, instruktora kulturystyki i tym podobnych nie są w żaden sposób weryfikowane przez Ministerstwo sportu.

Rozmyślnik: Czy kierunek zmian służy branży fitness i trenerom?

Kategorie: Poradniki

22 komentarze

kurs Instruktora Dietetyki i Supelementacji · 03/05/2020 o 09:49

A są legalnie organizowane kursy pod patronatem MEN oraz Sportu np Akademio orgazizuje kursy . Czy te uprawnienia są prawne?

Ola · 10/05/2018 o 16:03

Witam posiadam studia podyplomowe z wychowania fizycznego poza tym jestem nauczycielem pedagogiki wczesnoszkolnej od 12 lat czy muszę robić dodatkowe kursy aby być trenerem personalnym lub pracować w klubie fitness?

renata · 12/03/2018 o 22:16

Prowadzę nieodplatnie zajęcia fit w domu kultury, ale moim marzeniem jest żeby przy okazji mieć z tego trochę pieniędzy. Martwilam sie jednak ze ażeby zalozyc dzialalnosc musze ukończyć kurs. I pierwszy raz spotykam sie z takimi informacjami. Ciekawi mnie tylko, chcialabym ubezpieczyć sie na wypadek kontuzji. Czy mimo ze nie mam kursu ubezpieczyciel wyplacilby potencjalnemu klientowi z OC?

Aga · 23/10/2017 o 13:55

Szukam podobnych informacji dotyczących zawodowych kwalifikacji Instruktora Rekreacji Ruchowej lub Instruktora Sportu ze specjalnością TANIEC (taki tytuł obiecują instytucje szkoleniowe, których teraz jest mnóstwo). Mam podejrzenie,że tu sytuacja kształtuje się identycznie jak przy uprawnieniach trenera personalnego. Byłabym wdzięczna za Pana opinię.

Delka · 25/07/2017 o 15:48

Witam. Czy warto ukończyć szkołę policealną na kierunku trener personalny, który trwa 10 miesięcy? Czy można zdobyć większą wiedzę niż podczas kilkutygodniowych kursów? Jak jest traktowane takie wykształcenie podczas ubiegania się o posadę w klubach fitness i siłowniach? Jestem ciekawa Pańskiej opinii. \Pozdrawiam

Dorota · 20/06/2017 o 12:45

Czy posiadając uprawnienia instruktora bez typowego wykształcenia pedagogicznego można proawdzić zajęcia z dziecmi,mlodzieża?

Riko · 03/05/2017 o 12:29

Witam, czy muszę mięć jakiś kurs i zarejestrowaną działalność gospodarczą aby móc prowadzić przez internet plany treningowe w Kalistenice czy Street Workout?

    Tomek Mączka · 23/05/2017 o 15:39

    Z punktu widzenia prawnego: kurs – nie, działalność gospodarczą – tak

Riko · 03/05/2017 o 12:29

Witam, czy muszę mięć jakiś kurs i zarejestrowaną działalność gospodarczą aby móc prowadzić przez internet plany treningowe w Kalistenice czy Street Workout?

Ania · 14/03/2017 o 19:05

Czy jak zrobię sobie kurs za kilkaset złotych na trenera personalnego, to mogę starać się o zatrudnienie w fitness klubie lub otworzyć Działalność gospodarczą i zdobywać klientów jako trener?

Patryk · 10/01/2017 o 01:25

Czy te informacje nadal są aktualne?

Paweł · 09/01/2016 o 12:45

Piszesz że zawód nie wymaga ubezpieczenia OC. A co jeśli np. nie posiadam żadnej firmy, ale wspieram kilka osób w postaci konsultacji treningowych lub ułożenia planu treningowego, i chciałbym się dodatkowo zabezpieczyć? Czy istnieją takie pakiety? Jak to wygląda w praktyce, czy większość trenerów posiada takie coś, czy raczej nie?

    Tomek Mączka · 10/01/2016 o 14:55

    Hej,
    dokładnie. Zawód nie wymaga posiadania ubezpieczenia OC, co nie oznacza, że takiego nie możesz posiadać. Ubezpieczenie roczne kosztuje około 100zł, wielu trenerów posiada coś takiego… ilu dokładnie, nie wiem. 🙂

Wallace · 16/09/2015 o 15:02

Bardzo użyteczne informacje. Jest dezinformacja w tej kwestii zarówno w internecie jak i w obiegu na siłowniach. Ja “zrobiłem” kurs internetowy za 69 zł i mam certyfikat do wydrulkowania Trenera Personalnego ale ukończyłem kilknaście lat temu kursy instruktora karate i mam kilkuletnią praktykę prowadzenia zajęć i kilkunastoletnią startu w zawodach. Teraz jako 41 latek z powodów zdrowotnych nie mogę już uprawiać karate, poza tym do tego zawsze się dokładało i nawet z instruktorowania nie było dochodu. Trening siłowy uprawiam jako uzupełniający od ok 20 lat a ostatnio jako podstawowy i widzę wielu ludzi na siłowniach nie wiedzących co robić albo ćwiczących bez sensu. Widzę i słyszę rady trenerów personalnych i nieskromnie uważam że moja wiedza i doświadczenie jest wyższa od wielu z nich (nie wtrącam się w czyjeś rady bo to nie mój biznes). Chętnie podjąłbym pracę dodatkową ale nie wiedziałem jaki jest stan prawny takiego trenerowania. Dlatego dla mnie artykuł jest bardzo użyteczny.

Tomi1111 · 12/04/2015 o 16:13

a co z tym średnim wykształceniem ? po zawodówce nie mogę być trenerem chociaż mam 20 letnie doświadczenie, głupota !!!

    Tomek Mączka · 19/04/2015 o 17:28

    Proponuje czytać dokładnie artykuł. 🙂 Zawód trenera personalnego jest deregulowany. Obecna ustawy dotyczy tylko trenerów wykonujących pracę w drużynach sportowych uczestniczących w rozgrywkach w ramach Polskich Związków Sportowych (ich lista jest ściśle określona przez Ministerstwo Sportu).

Fitnesowiec · 06/04/2015 o 15:23

Bardzo ciekawe informacje. Praktycznie nikt o tym nigdzie nie mówił. Przynajmniej ja nie słyszałem żadnych informacji o tym, że nie potrzeba żadnych uprawnień do bycia trenerem. Hehe przez kilka lat człowiek żył w niewiedzy 😛

Dodaj komentarz

Avatar placeholder

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.